کتاب خودآموز سنتور حسین صبا

انتشار کتاب خودآموز سنتور حسین صبا، اولین گامی است که در متدنویسی برای ساز سنتور برداشته شد و طبعا در مقایسه با عمل امروز خالی از مشکل نیست. ولی اگر به محدودیت امکانات اطلاعاتی و تخصصی نیم قرین پیش برگردیم در قضاوت و ارزش‌گذاری سخاوت بیشتری خواهیم داشت. باید توجه داشت در دوره‌ای که هیچ گونه الگو و زمینه‌ای در موسیقی ایرانی برای آموزش‌های آکادمیک وجود نداشت و تدریس موسیقی می‌رفت که از شفاهی بودن به مرحله مکتوب برسد، به وجود آوردن روش‌هایی که هنوز بعد از حدود پنجاه سال کاربرد دارد، کاری با ارزش فراوان بوده است.

کتاب خودآموز سنتور حسین صبا برخلاف عنوانش بی نیاز از راهنمایی مدرس نیست. گاهی چنین به نظر می‌رسد که مطالب کمی سریع پیش رفته ولی اگر تامل کافی در هر تمرین اعمال گردد تا آن جایی که درک ریتم و ملودی و روان شدن و صحت مضراب زدن‌ها به وجود آید مشکلی به وجود نخواهد آمد. چند نکته ضروری درباره‌ی کتاب به شرح زیر می‌باشد:
۱.کل قطعات این کتاب در دستگاه شور و بعضی آوازهای متعلقه و دستگاه سه گاه می‌باشد.
۲.کوک سنتور در این کتاب به روشی کوکی است که استاد ابوالحسن صبا در کتاب‌های سنتور خود به کار برده‌اند.
۳.در بازنگری، مضراب‌گذاری قطعات به روش معمول انجام گرفته، یعنی فقط مضراب‌های چپ مشخص شده و بقیه نت‌ها با مضراب راست اجرا می‌شود.
۴. علائم عرضی قطعات که در یکی از گوشه‌های دستگاه اجرا می‌شود، در حکم علائم ترکیبی بعد از کلید آورده شده.
۵. سرعت مترونوم قطعات به نسبت روانی دست و پیشرفت هنرجو قابل تغییر است.

حسین صبا، فرزند حسین صبا مقلب به کمال السلطان، به سال ۱۳۰۳ ش. در تهران در خانواده‌ای هنر دوست و صاحب قلم پا به عرصه‌ی وجود نهاد. پدر وی مدیر روزنامه‌ی ستاره ایران بود که در تهران منتشر می‌شد. صبا چون بعد از درگذشت پدر به دنیا آمده بود و تنها فرزند ذکور خانواده بود، همان نام پدر را بر وی نهادند وی از دیپلمه‌های دارالفنون بود و پس از اتمام تحصیلات در دارالفنون، به هنرستان عالی موسیقی رفت و زیر نظر بهترین اساتید از جمله استاد ملک اصلانیان در سال ۱۳۲۸ ش به دریافت دیپلم پیانو کلاسیک از آن هنرستان نائل گردید. همچنین آموزش سنتور را از بدو جوانی نزد استاد ابوالحسن صبا شروع نمود و بعد از مدتی تحت تعلیمات استاد حبیب الله سماعی قرار گرفت و هنگامی که به دلایلی کلاس سماعی تعطیل شد دوباره به محضر ابوالحسن صبا بازگشت. حسین صبا نوازنده‌ی چیره دست پیانو و سنتور، از معدود هنرمندانی بود که به موسیقی علمی و عملی تسلط کامل داشت و این هنر والا را نزد بهترین اساتید زمان خود آموخته بود و بدون شک وجود وی توانست در حیات سنتورنوازی که به همت اساتید فقید حبیب الله سماعی و ابوالحسن صبا پایه‌گذاری شده بود نقشی موثر و سازنده داشته باشد.

حسین صبا تدریس پیانو و سنتور را از مهرماه ۱۳۳۰ ش در هنرستان موسیقی ملی شروع کرد و تا زمان وفات تنها استاد سنتور هنرستان بود. از خدمات ارزنده‌ی وی ضمن تعلیم شاگردان، تالیف کتاب خودآموز سنتور است که چاپ اول آن در خرداد ۱۳۳۵ و چاپ دوم در دی ماه ۱۳۳۸ در زمان حیات ایشان منتشر شد و بعد از فوت وی به دفعات تکثیر گردید. با تشکیل ارکستر سازهای ملی به سرپرستی زنده یاد مهدی مفتاح در سال ۱۳۳۶ در هنرستان موسیقی ملی صبا تک‌نوازی و اجرای برنامه‌هایی را در آن ارکستر عهده دار بود و آثاری از تک‌نوازی وی ضبط شده بر روی نوار در دست می‌باشد. وی در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۳۹ بر اثر بیماری مغزی درگذشت.