کتاب آموزش نی افشارنیا – جلد دوم

ردیف وسیله‌ای برای آموزش و زمینه‌ای برای انتقال موسیقی سنتی ایران است. هدف اصلی بنیان‌گذاران ردیف تدوین مجموعه‌ای مرتبط و منظم از ملودی‌های سنتی بوده است. قدیمی‌ترین ردیف‌هایی قابل شناسایی، ردیف‌های دو استاد بزرگ موسیقی ایران، میرزا عبدالله و آقاحسینقلی است. اولین ردیفی که چاپ و منتشر شده، ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی است که به همت موسی معروفی گردآوری و به خط نت نوشته شده و توسط وزارت فرهنگ و هنر در سال ۱۳۴۲ به چاپ رسیده است.

هنرجو برای شناخت بهتر و عمیق‌تر موسیقی باید اول آن را درک کند. یعنی بیشتر و دقیق‌تر به موسیقی گوش فرا دهد و ابتدا از قطعات ساده شروع کند تا به آهنگ‌های پیچیده برسد. همچنین لازم است معلومات خود را درباره‌ی موسیقی روز به روز افزایش دهد. اساس موسیقی ایران بر مقام‌هاست. در کتاب‌هایی که راجع به موسیقی نوشته شده، از دوازده مقام سخن به میان آمده است. مقام همان است که در موسیقی اروپایی مُد نامیده می‌شود. در قرون اخیر مقام به تدریج منسوخ شده و دستگاه جانشین آن شده است. موسیقی ایران اکنون دارای هفت دستگاه و پنج آواز است. دستگاه‌ها عبارت‌اند از شور، همایون، سه‌گاه، چهارگاه، ماهور، نوا، راست پنج‌گاه، و آوازها عبارت‌اند از ابوعطا، بیات ترک، افشاری و دشتی که متعلق به دستگاه شور هستند و آواز اصفهان که متعلق به دستگاه همایون است.

هر دستگاه دارای نغمه‌هایی است که گوشه نامیده می‌شوند. نوازندگان امروز همه‌ی گوشه‌های یک دستگاه را نمی‌نوازند، شاید به این دلیل که شنونده را خسته می‌کند. در کتاب آموزش نی، دستگاه‌ها خلاصه شده‌اند و توضیحات لازم برای گوشه‌های مختلف داده شده است. جلد دوم کتاب آموزش نی که به صورت ردیف سازی برای نی نوشته شده و در دسترس هنر پژوهان قرار گرفته، برداشتی است از ردیف موسیقی سنتی ایران که با توضیحات زنده یاد استاد روح الله خالقی و تار شادروان نصرالله زرین پنجه اجرا و ضبط شده است. انتخاب گوشه‌ها مبتنی بر امکانات ساز نی و توان هنرجویان است و از گوشه‌های متداول بیشتر استفاده شده است.