کتاب ردیف میرزا حسینقلی به روایت شهنازی (پیرنیاکان)

کتاب ردیف میرزا حسینقلی یکی از ارزنده‌ترین ردیف‌های بازمانده از موسیقی دوره‌ی قاجار می‌باشد. این ردیف توسط فرزند ارشد ایشان علی اکبرخان شهنازی به نسل جدیدی از موسیقی‌دانان انتقال داده شده است. ردیف یاد شده درعین روان بودن بسیار زیبا، پخته و به دور از قرینه‌سازی‌ها و تکرارهای خسته کننده و بیهوده می‌باشد و در لابه لای آن تکنیک والای هنر میرزاحسینقلی به چشم می‌خورد که حاکی از یک اندیشه‌ی پخته و منسجم از لحاظ هنر موسیقایی می‌باشد. متعلقات دستگاه شور در کتاب ردیف میرزاحسینقلی در مقایسه با ردیف دیگر استادان بسیار غنی و پربار می‌نماید. بدان معنی که در آن‌ها از گوشه‌های بسیار متنوع و متعدد بهره گرفته شده است؛ در صورتی که در ردیف دیگر استادان، متعلقات شور خیلی مختصر ارائه داده شده است. همچنین ردیف دستگاه راست پنجگاه و نوا در مقایسه با آن‌ها بسیار جذاب و پربار و از لحاظ ملودیک بسیار متنوع و دارای ویژگی‌های خاص موسیقایی است که این مهم برخاسته از تکنیک برتر نوازندگی میرزا حسینقلی است که سرآمد تارنوازان عصر خویش بوده است.

میرزاحسینقلی فرزند آقا علی اکبر فراهانی نوازنده‌ی دربار ناصری است، آقا علی اکبر فراهانی به گفته‌ی شادروان روح الله خالقی در سرگذشت موسیقی ایران سرآمد نوازندگان عصر خویش بوده و در دربار ناصرالدین شاه سمت استادی نسبت به تمامی نوازندگان داشته و رئیس ارکستر دربار بوده است. او را سه پسر بوده که اولی در جوانی در گذشته و دومین فرزند او میرزا عبدالله و سپس میرزاحسینقلی می‌باشد. آقا علی اکبر فراهانی خود نیز در سنین جوانی در گذشته است و فرزندان او از تعلیمات پدر بهره‌مند نگردیده‌اند. پس از فوت آقا علی اکبر بیوه‌ی او به عقد ازدواج برادرزاده‌اش آقا غلامحسین که خود از دست پروردگان آقا علی اکبر بوده در می‌آید و تعلیم میرزا عبدالله و میرزاحسینقلی را به عهده گرفته و به پرورش آن‌ها می‌پردازد.

صفحاتی که از میرزاحسینقلی به یادگار مانده نشان دهنده‌ی قدرت سرپنجه و مضراب این استاد بی نظیر می‌باشد که در نهایت صلابت و شیوایی به نوازندگی پرداخته است. تولد میرزاحسینقلی در حدود سال ۱۲۳۰ هجری شمسی و وفات آن بزرگ مرد در سال ۱۲۹۴ هجری شمسی اتفاق افتاده است. از میرزاحسینقلی سه فرزند به یادگار مانده بود که دو تن از آن‌ها موسیقی را به طور حرفه‌ایی دنبال کرده و راه پدر را ادامه داده‌اند که استاد علی اکبرخان شهنازی و عبدالحسین شهنازی می‌باشند.