کتاب دف اثر بیژن کامکار

هدف اصلی کتاب دف بیژن کامکار آموزش انواع ریتم‌های معمول در دف‌نوازی است و نه ارائه ریتم‌های پیچیده و انواع ترکیبات مشکِل اَشکال زمانی نت‌ها (فیگورهای ریتمیک). به همین منظور است که همه درس‌های کتاب غالبا بر اساس این گونه ریتم‌های متداول تنظیم شده است، تا هنرجویان از همان ابتدا بتوانند با ریتم‌هایی آشنا شوند که برایشان جذابیت دارد و عملا در موسیقی سنتی و عرفانی ایران به کار می‌رود.

در کتاب دف بیژن کامکار، علاوه بر درس‌ها، تمرینات دیگری وجود دارد که بیشتر برای درک چگونگی ارتباط اَشکال زمانی نت‌ها و رابطه آن‌ها با یکدیگر آورده شده است و هنرجو را برای اجرای درس‌ها مهیا می‌سازد. لازم به ذکر است که کلیه دروس این کتاب حاصل سال‌ها تدریس بوده و هنرجویان در یادگیری آن مشکل چندانی ندارند.
برای آن دسته از علاقه‌مندانی که مایل به یادگیری دروس کتاب دف بیژن کامکار هستند، ولی امکان حضور در کلاس و یا کار با استاد را ندارند، تمام درس‌ها بر روی لوح فشرده صوتی، که ضمیمه کتاب می‌باشد، ضبط شده و توضیحات لازم نیز درباره ریتم و سرعت اجرا داده شده است؛ در نتیجه هنرجویان بهتر می‌توانند ریتم‌ها را حس کنند و نیز با نوشتن ریتم‌ها و اجرای حالات مختلف آ‌ن‌ها آشنا شوند.

ریتم‌های دشوار و ترکیبات متنوع اشکال زمانی نت‌ها و یا تعویض شکل ضرب میزان‌های متنوع پی در پی و یا تقسیمات ضرب به اعداد غیر معمول در موسیقی ایرانی، خصوصا در دف‌نوازی، رایج نیست و به همین دلیل، برای جلوگیری از سردرگمی و اتلاف وقت هنرجویان، در این کتاب آورده نشده است.

در مورد علائم دف‌نوازی کتاب دف بیژن کامکار در بخش علائم و گاهی در بالای هر درس توضیحات لازم داده شده است ولی باید گفت متأسفانه این علائم با آنچه در دیگر کتاب‌های آموزش دف‌نوازی آماده است تقریبا اختلاف دارند و این مشکل باعث سردرگمی هنرجویان خواهد بود. البته خود شکل علامت مهم نیست که چگونه باشد؛ آنچه که اهمیت دارد به کار بردن یک علامت مشخص و معمول مشترک در میان کتاب‌هاست. برای این منظور لازم است که استادان و دف‌نوازان صاحب نام و با تجربه، در گردهمایی‌ها و تبادل نظرها، برای اجرای تکنیک‌های مختلف دف، علائم استاندارد ویژه و قابل قبول و ساده‌ای بیابند.

در کتاب دف از سه خط برای نوشتن ریتم‌ها استفاده شده که خط پایین نمایانگر تم (صدای بم، اجرا با دست راست در دف)، خط وسط برای نمایش بک (صدای کناره دف، اجرا با دست راست) و خط بالایی برای اجرای چپ (صدای نازک، ای با انگشتان دست چپ در کناره دف) است.